Javier Milei’nin 2023 yılı sonunda Arjantin Devlet Başkanı seçilmesiyle ülke, radikal ekonomik ve sosyal değişimlerin yaşandığı bir dönemece girdi. Kendini “anarko-kapitalist” olarak tanımlayan Milei’nin ultra-liberal reformları, hem ulusal hem de uluslararası alanda geniş yankı uyandırmaktadır. Bu rapor, Milei döneminde Arjantin’in karşı karşıya olduğu karmaşık ve çok katmanlı gerçekliğe dair objektif bir bakış açısı sunmayı amaçlamaktadır.

Milei’nin Ekonomik Şok Terapisi: Makro Başarılar ve Mikro Bedeller

Milei yönetimi, ülkeyi on yıllardır süregelen ekonomik krizden çıkarmak için kamu harcamalarını sert bir şekilde kısma ve ekonomiyi liberalleştirme üzerine kurulu bir “şok terapisi” uygulamıştır. Bu yaklaşım, makroekonomik göstergelerde belirgin iyileşmeler sağlarken, toplumun geniş kesimleri için ağır bedellere yol açmıştır.

Makroekonomik Dönüşümün Çelişkili Verileri: Enflasyon ve Bütçe Dengesi

Hükümetin en somut ve dikkat çekici başarısı, devraldığı hiperenflasyonla mücadelede kaydedilen ilerleme olmuştur. Aylık enflasyon oranı, Milei’nin göreve gelmesinden önce %26 seviyesindeyken, bir yıl içinde %2,7’ye kadar gerilemiştir.¹ Yıllık enflasyon oranı da Nisan 2024’te %292 gibi rekor bir seviyeden Şubat 2025 itibarıyla %66,9’a düşmüş, yıl sonunda ise %30’un altına inmesi beklenmektedir.³ Bu düşüş, hükümetin kamu harcamalarını kısarak ve para arzını kontrol altına alarak enflasyonun kök nedenlerini hedefleyen maliye politikalarının bir sonucudur.

Bununla birlikte, Milei’nin ekonomik programının bir diğer önemli ayağı, bütçe dengesini sağlamaya yönelik adımlar olmuştur. Hükümet, kamu personel sayısını azaltmış, enerji ve ulaşım sübvansiyonlarını kaldırmış ve vergi artışları yerine gümrük vergilerini düşürme gibi tedbirler almıştır.³ Bu katı önlemler sayesinde, Arjantin son yirmi yıl içinde ilk kez bütçe fazlası vermeyi başarmıştır.³

Kemer Sıkma Politikalarının Toplumsal Yansımaları: Artan Yoksulluk ve Alım Gücündeki Düşüş

Makroekonomik başarıların gölgesinde, bu “testere” politikalarının toplumsal maliyeti ağır olmuştur. Yoksulluk oranı %53’e yükselmiş, emekli maaşları veto edilen zamlarla birlikte reel olarak değer kaybetmiş ve alım gücü 2001 ekonomik krizinden bu yana en düşük seviyeye gerilemiştir.¹

Özellikle kamu çalışanlarının maaşlarının dondurulması gibi iddialar, yalnızca ekonomik acil durum nedeniyle milletvekilleri ve senatörlerin maaşlarının 180 gün süreyle dondurulmasıyla ilgili sembolik bir karara dayanmaktadır.⁴ Milei’nin sosyal yardım programlarını tamamen kaldırdığı iddiası da yanıltıcıdır. Hükümet, bu programların fonlarını kısıtlamış, ancak Milei’nin kendi ifadesiyle tamamen sona erdirilmesi 15 yıl kadar sürecek bir süreçtir.⁶ Bu durum, sosyal yardımlardan en çok faydalanan yoksul kesimler arasında büyük tepki toplamıştır.⁷

Bu çelişkili gerçeklik, ekonomik büyüme rakamlarının tek başına bir ülkenin refahını yansıtmada yetersiz kalabileceğini göstermektedir.

Tablo 1: Milei Yönetimi Altında Arjantin’in Temel Makroekonomik Göstergeleri (2023-2025)

Gösterge	Aralık 2023 (Görevi Devraldığında)	Aralık 2024 (Bir Yıl Sonra)	Yorum
Aylık Enflasyon	%26	%2,7 ¹	Keskin düşüş, hükümetin ana başarısı.
Yıllık Enflasyon	%211	%66,9 (Şubat 2025) ³	Önemli gerileme eğilimi.
Bütçe Dengesi	Açık	Fazla ³	Son 20 yılın ilk bütçe fazlası.
Yoksulluk Oranı	Yaklaşık %40	%53 ¹	Sert kemer sıkma politikalarının doğrudan sonucu.
Alım Gücü	Düşük seviye	2001 krizinden bu yana en düşük seviye ¹	Makro istikrara rağmen halkın refahı kötüleşti.

Sosyal Politikalar, İnsan Hakları ve Toplumsal Direniş

Milei’nin ideolojik temelleri, ekonomi politikalarının yanı sıra sosyal ve kültürel alanlarda da derin değişikliklere yol açmıştır. Hükümet, toplumsal cinsiyet eşitliği ve çocuk refahı gibi alanlardaki kurumsal yapıları ve programları hedef almıştır.

Çocuk Hakları Raporları

Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Komitesi’nin Eylül 2024’teki raporu, Arjantin’deki çocuk yoksulluğunun artışından ve hükümetin bu konudaki “yetersiz tepkisinden” derin endişe duyduğunu belirtmiştir.⁸ ACIJ adlı sivil toplum kuruluşunun raporuna göre, 2024’ün ilk yarısında 1.5 milyondan fazla çocuk yoksullaşmıştır.⁹ Rapor, Arjantin’in çocuk koruma kurumlarına ayrılan kaynaklardaki kesintilerin ve bu alandaki siyasi değişikliklerin olumsuz etkilerine dikkat çekmiştir.⁹

Benzer şekilde, UNICEF’in 2023 araştırması küresel gıda güvenliği ve beslenme eğilimlerine odaklanmış olup, Arjantin’e dair spesifik verilere yer vermemektedir.¹⁰

Kadın Hakları ve Sivil Direniş

Milei yönetimi, toplumsal cinsiyet eşitliği alanındaki kurumları dağıtmış ve kadınlara yönelik programların fonlarını “ideolojik propaganda” olarak niteleyerek kesmiştir. Milei’nin kürtaj hakkına karşıtlığı bilinmekle birlikte, bu konuyu bir referandumla halkın kararına sunmayı teklif etmesi, politikasına dair önemli bir nüans sunmaktadır.⁶ Bu duruma karşı, feminist hareketler ve aktivistler, haklarını savunmak için ülke genelinde kitlesel protestolar düzenlemiş ve mücadeleyi sürdüreceklerini açıkça belirtmişlerdir.¹²

Tüm bu baskıcı politikalara yanıt olarak, Arjantin genelinde üç büyük genel grev düzenlenmiştir.¹³ Kamu çalışanları, sağlık emekçileri, emekliler ve kadın hakları savunucularının katıldığı bu gösteriler, hükümetin radikal reformlarına karşı geniş tabanlı bir toplumsal direnişin varlığını kanıtlamaktadır.

Dış Politikada Eksen Kayması ve İzolasyon Tartışmaları

Milei yönetimi, Arjantin’in dış politikasını geleneksel çok taraflı ve bağımsız çizgiden uzaklaştırarak ABD ve İsrail’e yakın bir eksene kaydırmıştır.¹⁵ Bu sert yön değişimi, sadece stratejik bir tercih olmaktan öte, küresel aşırı sağ hareketin ideolojik duruşunu yansıtmaktadır.¹⁵

Bu yakınlaşmanın somut göstergeleri, Milei’nin Gazze’deki sivil kayıplara rağmen İsrail’e destek vermesi ¹⁷ ve Arjantin Büyükelçiliğini Kudüs’e taşıma sözü vermesidir.¹⁷ Ayrıca, Milei’nin İsrail ile Latin Amerika arasındaki bağları güçlendirmeyi amaçlayan ve kendi adını taşıyan ödül parasını da bu amaçla kullanmayı planladığı “Isaac Anlaşmaları” girişimi, bu politikanın somut bir adımı olarak öne çıkmaktadır.¹⁸ Bu politikalar, Latin Amerika’daki geleneksel diplomasinin çok taraflı ve tarafsızlık çizgisinden belirgin bir kopuşu işaret etmektedir.¹⁵

Bu durum, Arjantin’in uluslararası alandaki konumunu yeniden şekillendirirken, geleneksel müttefikleriyle (özellikle Brezilya ve Çin) ilişkilerini de germiştir. Milei’nin politikaları, Donald Trump ve Jair Bolsonaro gibi liderlerin yükselişiyle benzerlik gösteren küresel bir ideolojik şebekenin parçası olarak görülmektedir.¹⁵ Bu, Arjantin’in dış politikasındaki yeni yönelimin, ülkenin kendi iç dinamiklerinden çok, daha geniş bir ideolojik hizalanmanın sonucu olduğunu göstermektedir.

Siyasi Güvenin Sınavı: $LIBRA Kripto Para Skandalı

Milei’nin başkanlığının ilk “büyük skandalı” olarak tanımlanan $LIBRA kripto para dolandırıcılığı olayı, hükümetin güvenilirliğini ciddi şekilde sarsmıştır.¹⁹ Olay, Milei’nin kişisel sosyal medya hesaplarını kullanarak bir kripto para projesini tanıtmasıyla başlamış ve siyasi güven bunalımına yol açmıştır.¹⁹

Skandalın kronolojik anatomisi şu şekildedir: 14 Şubat 2025’te, Milei sosyal medya hesaplarından $LIBRA adlı bir “meme coin”i duyurmuştur.¹⁹ Bu tanıtımdan sadece üç dakika sonra, tokenin değeri aniden fırlamıştır. Ancak kısa süre sonra, projenin dokuz kurucusunun ellerindeki tokenlerin %70’ini satmasıyla fiyat %85 oranında çökmüştür. Bu olay, kripto dünyasında “rug pull” olarak bilinen dolandırıcılık yöntemi olarak tanımlanmıştır.¹⁹ Olay sonucunda, tahminen 74.000 yatırımcı 251 milyon dolar zarar ederken, kurucular yaklaşık 87 milyon dolar haksız kazanç sağlamıştır.¹⁹

Bu skandal, Milei’nin siyasi güvenilirliğini ciddi şekilde sarsmıştır. Olayın ardından Milei, paylaşımını silerek projeyle bir bağlantısı olmadığını iddia etse de, dolandırıcılığın mimarı Hayden Davis’in reklam kampanyasının kendisinin ekibiyle önceden kararlaştırıldığını açıklaması, hükümetin pozisyonunu zayıflatmıştır.¹⁹ Bu olay, geleneksel siyasetin dışında, doğrudan halkla kişisel bir bağ kuran bir liderin, resmi kurumların denetiminden bağımsız hareket etmesinin taşıdığı riskleri ve dijital platformların modern politikadaki kırılgan rolünü gözler önüne sermektedir.

Tablo 2: $LIBRA Kripto Para Skandalı: Olay ve Yasal Süreç Kronolojisi

Tarih	Olay	İlgili Kişiler	Yasal Sonuçlar
Şubat 2025	Milei, sosyal medya hesaplarından $LIBRA tokenini tanıttı.	Javier Milei, Mauricio Novelli, Hayden Davis ¹⁹	Skandal, “Cryptogate” olarak adlandırıldı ve Milei’nin başkanlığının ilk büyük skandalı oldu.
Aynı Gün	Tanıtımın ardından tokenin fiyatı 40 dakikada fırladı. Kurucular, ellerindeki tokenlerin %70’ini satarak fiyatı çökertti.	Kelsier Ventures, dokuz kurucu hesap ¹⁹	“Rug pull” olarak bilinen dolandırıcılık suçlamaları ortaya atıldı.
Mart 2025	Arjantinli savcı, Hayden Davis için Interpol “Kırmızı Bülten”i talep etti.	Hayden Davis ¹⁹	Polis, Mauricio Novelli’nin evine baskın düzenledi ve varlıkları donduruldu. ¹⁹
Mayıs 2025	Novelli’nin annesi ve kız kardeşinin banka kasalarını boşalttığı görüntüler ortaya çıktı, varlıkları donduruldu.	María Alicia Rafaele, María Pía Novelli ¹⁹	Milei, dolandırıcılık ve kamuyu aldatma suçlarından cezai soruşturmaya maruz kaldı. ¹⁹

Sonuç ve Gelecek Öngörüleri

Javier Milei’nin başkanlığı, Arjantin için hem umut verici makroekonomik istikrar adımlarını hem de ağır toplumsal maliyetleri beraberinde getiren bir dönemeç olmuştur. Enflasyonla mücadelede ve bütçe dengesinin sağlanmasında elde edilen başarılar, ülkeyi ekonomik toparlanma yoluna sokmuş gibi görünse de, artan yoksulluk oranı, alım gücündeki düşüş ve sosyal hizmetlerdeki kesintiler, bu başarıların geniş kitleler tarafından hissedilmesini engellemektedir. Bu durum, Milei’nin politikalarının, ekonomik verilerle toplumsal gerçeklik arasındaki derin uçurumu ortaya koyduğunu göstermektedir.

Aynı zamanda, hükümetin sosyal ve kültürel politikalardaki ideolojik duruşu, kadın hakları ve çocuk refahı alanlarında endişelere yol açarken, dış politikadaki radikal eksen kayması da Arjantin’i geleneksel bölgesel müttefiklerinden uzaklaştırmıştır. Siyasi güven ise, $LIBRA kripto para skandalı gibi olaylarla ciddi şekilde sarsılmış ve liderin dijital çağda siyaset yapış biçiminin taşıdığı riskleri ortaya koymuştur.

Sonuç olarak, Arjantin’in geleceği, ekonomik istikrarın toplumsal adaleti ne kadar sağlayabileceğine, hükümetin şeffaflık ve hesap verebilirlik konularındaki sınavından nasıl çıkacağına ve halkın demokratik değerler ve sosyal haklar için sergilemeye devam ettiği direnişin gücüne bağlı olacaktır. Milei’nin başkanlığı, Arjantin’in siyasal ve kültürel fay hatlarını derinleştirmekte ve ülkenin önünde belirsiz bir gelecek manzarası çizmektedir.